Ung Thư Ruột Già
Bùi Xuân Dương, M.D.

Ung thư ruột già là một trong những ung thư thường xuyên và nguy hiểm nhất tại Hoa Kỳ.  Mỗi năm trên nướcMỹ hơn 130 ngàn người bị ung thư ruột già và trong số này gần phân nửa sẽ từ trần trong một thời gian ngắn sau khi bệnh được khám phá.




Nếu so với các loại ung thư khác, ung thư ruột già đứng hàng thứ hai về số tử vong hàng năm, sau ung thư phổi.  Người ta ước đoán khoảng 6% dân chúng sống tại Hoa Kỳ sẽ bị ung thư ruột già, và 6 triệu người đang sống trên nước Mỹ sẽ lìa trần vì bệnh này.  Điều đáng ngại nhất là trong số những bệnh nhân này, tỷ số người Á châu càng ngày càng tăng nhanh.


Ruột già dài khoảng 1 thước 2, được chia thành đại-tràng lên (ascending colon), tràng ngang (tranverse colon), tràng xuống (ascending colon), tràng sigma (sigmoid colon) và đoạn cuối cùng (khoảng 15 đến 20 cm) là hậu-môn (rectum).  Tuy hậu-môn vẫn được xem là một phần của ruột già, ung thư hậu môn có một số cá tính khá đặc biệt.  Tuy nhiên trong khuôn khổ của bài viết, chúng tôi xin trình bầy chung với ung thư ruột già.

Ung-Thư Ruột Già Là gì?

Ung thư xẩy ra khi một tế bào nào đó trong cơ thể của chúng ta bỗng dưng trở nên "hoang dại", sinh sôi nẩy nở một cách nhanh chóng vượt khỏi sự kiểm soát chặt chẽ của các nhiễm thể.  (Nhiễm thể với tên khoa học là DNA nằm trong nhân của tế bào chứa đựng những đặc tính di truyền của mỗi một cá nhân).   Vì thế, tế bào ung thư sẽ tăng trưởng từ 1 thành 2, 2 thành 4, 4 thành 8, 8 thành 16 v.v. một cách rất nhanh và vô trật tự.   Nếu đó là tế bào da, ta bị ung thư da; nếu đó là tế bào ruột ta bị ung thư ruột.

Thông thường ung thư ruột phát xuất từ một tế bào nào đó trên màng ruột già.  Ban đầu chỉ là bướu nhỏ và từ từ lớn dần như trong hình số 1 và từ đó biến dạng thành ung thư như hình số 2.

Thông thường bướu lớn hơn 2 cm bắt đầu biến dạng thành tế bào ung thư.  Trong một vài trường hợp hiếm hoi hơn, ung thư ruột thành hình một cách trực tiếp mà không qua trạng thái bướu ruột như đã trình bầy ở trên.  Trong trường hợp này tế bào ung thư không mọc lên như những nấm nhỏ mà chỉ "nhô" lên một chút (flat lesions) hay đôi khi bị lõm xuống (depressed lesions), nên rất khó định bệnh.  Ngay cả khi soi ruột già hoặc chụp hình quang tuyến, bệnh có thể không được khám phá trong những thời gian sơ khởi.  Đáng kể hơn cả, loại ung thư này có khuynh hướng phát triển nhanh chóng và lan tràn qua những cơ quan khác một cách dễ dàng hơn.

Ai có thể bị ung thư ruột?

Nói một cách tổng quát, ung thư ruột già là bệnh của người lớn tuổi. Nguy cơ bị ung thư ruột già tăng nhanh khi tuổi đời bước sang thập niên thứ năm.    Hơn 90% ung thư ruột già được khám phá ở những người 50 tuổi trở lên.  Cả hai phái nam và nữ đều có thể bị ung thư ruột già.  Người ta ước đoán cứ trong 16 người sống trên nước Mỹ sẽ có một người bị ung thư ruột già. 

Cách đây không lâu, người ta vẫn cho rằng ung thư ruột già là bệnh của người da trắng, sống trong những thành phố kỹ nghệ, ăn nhiều thịt và chất béo hơn rau và trái cây.  Tuy nhiên theo một thống kê gần đây, tỷ lệ ung thư ruột già của người Á Châu đã và đang gia tăng một cách đáng ngại, nhất là với những người Á châu định cư lâu năm nơi các quốc gia phồn thịnh. Nếu phân biệt theo từng sắc dân sống trên Hoa-Kỳ, người Nhật tại Hawaii có tỷ lệ bị ung thư ruột già cao nhất nước Mỹ, người Trung-Hoa tại vùng Los Angeles có mức tỷ lệ ung thư ruột già gần như tương đương với người Mỹ da trắng.


Người Việt chúng ta sau một thời gian định cư tại Hoa-Kỳ với lối sống và cách thức ăn uống tương tự như dân địa phương cũng bắt đầu bị ung thư ruột già càng ngày càng nhiều hơn.

Những nguy cơ đưa đến ung thư ruột già

Có lẽ cách thức ăn uống cũng như lối sống của chúng ta đóng một vai trò quan trọng nhất trong sự phát triển của ung thư ruột già.  Người dùng quá nhiều chất béo, thịt, mỡ, thức ăn với nhiều chất Cholesterol sẽ dễ bị ung thư ruột già hơn, nhất là nếu họ lại không ăn chất sơ, rau hoặc trái cây, hoặc quá mập.

Cũng như một số các loại ung thư khác, ung thư ruột già cũng có đặc tính di truyền.   Nghĩa là nếu bố mẹ bị ung thư ruột già, con cái cũng có thể dễ bị.   Điều này rất đúng cho những trường hợp khi vì đặc tính di truyền, bệnh nhân bỗng dưng có trên màng ruột của mình hàng trăm "cục" bướu (polyp).   Các bướu này xuất hiện một cách nhanh chóng và biến dạng thành các tế bào ung thư một cách mau lẹ.  Thí dụ điển hình là căn bệnh có tên là Familial Polyposis, khi hầu hết các bệnh nhân sẽ chết vì ung thư ruột già vào lứa tuổi 35 - 40, nếu không được khám phá và chữa trị kịp thời. Ngoài ra người bị viêm đường ruột như Crohn's Disease, Ulcerative Colitis  cũng dễ bị ung thư ruột già hơn. 

Vì đặc tính di truyền (bẩm sinh) của ung thư ruột già, ung thư vú và ung thư tử cung cùng nằm trên một nhiễm thể,   người bị ung thư  vú hoặc tử cung dễ bị ung thư ruột già hơn,  và ngược lại.

Triệu chứng của ung thư ruột già

Như viết ở trên ung thư ruột già tăng trưởng tương đối chậm chạp, nên đa số bệnh nhân hoàn toàn không có một triệu chứng nào, đến khi ung thư đã phát triển đến giai đoạn trầm trọng, hoặc lan tràn khắp nơi. 

Tùy theo vị trí và tùy theo từng loại ung thư, bệnh nhân có thể chỉ bị đau bụng sơ sài, không đáng kể, hoặc bụng chỉ hơi xình trướng, khó chịu, hoặc đau "tưng tức" sau hoặc trước bữa ăn.  Vấn đề đại tiện có thể trở nên khác thường.  Ngày bị bón, ngày đi tiêu chảy.  Phân trở nên nhỏ lại, có thể pha với máu. Thông thường ung thư ruột già trong những giai đoạn đầu chỉ chảy rất ít máu, nên mắt trần sẽ không thấy.  Đến khi ung thư trở nên lớn hơn nhất là nếu ung thư nằm gần hậu môn, xuất huyết ruột già có thể rõ ràng hơn với những vết máu đỏ tươi hoặc máu bầm pha lẫn với phân. Mất máu lâu ngày, bệnh nhân có thể cảm thấy khó thở, hoặc chóng mệt.  Nếu không chữa kịp thời và đúng lúc, bệnh nhân có thể sẽ tiếp tục mất ký rất nhiều.

Một lần nữa, vì đa số ung thư ruột già không gây ra một triệu chứng nào đáng kể trong những thời gian đầu, bệnh thường trở nên bất trị một khi bệnh bộc phát. Điều này một lần nữa nhấn mạnh tầm vóc quan trọng của việc khám bệnh thường xuyên và định kỳ.


Làm Thế Nào để Tránh Bị Ung Thư Ruột Già ?

1) Từ 40 tuổi trở đi, cả hai phái nam và nữ cần phải đi khám bệnh tổng quát hàng năm.  Trong lúc khám định kỳ, Bác sĩ sẽ thử phân xem trong phân có máu hay không.  Vì mục đích là truy tầm ung thư, nên Quý vị nên đi khám trước khi bị đau đớn hoặc bệnh tật.   Nếu chờ đến lúc triệu chứng trở nên rõ rệt, chẳng hạn như đi tiêu ra máu, mới đi Bác Sĩ, có thể lúc đó ung thư đã quá lớn và rất khó chữa.

2) Nếu một trong những thân nhân gần của Quý vị bị ung thư ruột già, hoặc nếu Quý vị đã hoặc đang bị ung thư vú, ung thư tử cung, quý vị nên đi Bác Sĩ chuyên khoa về đường ruột, để được truy tầm ung thư ruôt già bằng phương pháp nội soi, tiếng Mỹ gọi là Colonoscopy 

3) Quý vị nên ăn nhiều rau, uống nhiều nước.  Nhất là các loại rau đậm mầu và nhiều loại trái cây khác nhau.   Điều này nói dễ hơn làm.  Trung bình Quý vị nên ăn khoảng 30 gram chất sơ mỗi ngày.  Để nhắc lại một quả cam, hoặc táo chỉ chứa khoảng 3 gram chất sơ mà thôi.  Vì thế, nếu Quý vị vì một lý do nào đó không thể ăn nhiều chất sơ được, chúng tôi khuyên Quý vị nên uống thêm chất cám bày bán trên thị trường như Metamucil, Konsyl, Citrucel  v.v. . . .

4) Vitamin A, C, E.  Nếu dùng đúng cách có thể làm ung thư ruột già phát triển chậm lại.

5) Người ta cũng nhận thấy một số các loại thuốc chống đau nhức như trong gia đình của chất Aspirin hay Ibuprofen, nếu được uống đều đặn có thể ngăn cản sự tạo hình của bướu ruột già.  Vì thế, một số các Bác sĩ vẫn khuyên nếu Quý vị hơn 40 tuổi mà không bị đau bao tử, Quý vị nên uống mỗi ngày một viên Aspirin loại 81 mg.  Như thế Aspirin không những tránh cho chúng ta đỡ bị tắc nghẽn mạch máu mà còn có thể giúp chúng ta đỡ bị ung thư ruột già hơn.

6) Trong một cuộc khảo cứu gần đây, người ta cũng nhận thấy rằng nếu uống Calcium mỗi ngày có thể giảm đi sự tái phát của bướu ruột già.

7) Tập thể dục đều đặn không những sẽ tạo cho Quý vị một cơ thể khỏe mạnh, còn có thể giúp vấn đề đại tiện trở nên tốt đẹp hơn.  Người quá mập cũng dễ bị ung thư ruột già hơn.

8) Từ 50 tuổi trở đi, Quý vị nên đi soi hậu môn và tràng Sigma (Flexible Sigmoidoscopy).   Nếu kết quả tốt, Quý vị chỉ cần soi định kỳ mỗi 3 đến 5 năm một lần. Gần đây hơn, Hội Ung Thư Hoa Kỳ (American Cancer Society) đề nghị từ 50 tuổi trở lên, ngay cả khi chưa có một triệu chứng nào cả, bệnh nhân cũng nên đi soi nguyên cả đại tràng (colonoscopy) thay vì chỉ soi một đoạn ngắn mà thôi.  Lời khuyên căn cứ trên sự nhận xét là ung thư ruột già trong những năm vừa qua có khuynh hướng xuất hiện phần ruột bên trong, nên nếu chỉ soi hậu môn (sigmoidoscopy), môt số ung thư sẽ không được khám phá kịp thời.  Vì đây là một khuyến cáo mới cho một phương pháp khá mắc tiền nên một số các bảo hiểm cũng như bác sĩ vẫn chưa ứng dụng một cách triệt để.

9) Nếu Quý vị có nhiều nguy cơ bị ung thư ruột già, như gia đình của Quý vị có người bị ung thư ruột lúc còn trẻ, Quý vị bị ung thư tử cung, ung thư vú, Quý vị tự nhiên bị mất máu hoặc thiếu chất sắt, đi cầu ra máu, hoặc vấn đề đại tiện thay đổi thất thường, bị đau bụng dưới một cách kỳ lạ, nhất là nếu bị mất ký ngoài ý muốn, Quý vị phải đi Bác Sĩ càng sớm càng tốt.